31 maart 2014
Geachte dames en heren,
Deze week verschijnt het maartnummer van het Geneesmiddelenbulletin in druk en op de website.
Het hoofdartikel gaat over geneesmiddelen die QT-intervalverlenging kunnen veroorzaken. Het QT-interval is de tijdsduur op het elektrocardiogram die de elektrische ontlading (actiepotentiaal) van het hart weergeeft. Een verlengd QT-interval kan aanleiding geven tot bepaalde hartritmestoornissen die ’torsade de pointes’ worden genoemd. Deze verdwijnen meestal vanzelf, maar kunnen aanleiding geven tot hartstilstand (ventrikelfibrilleren) en plotse hartdood.
Geneesmiddelen kunnen het QT-interval verlengen en daarmee aanleiding geven tot plotse hartdood. In het artikel wordt weergegeven wat er in de wetenschappelijke literatuur bekend is over de relatie tussen geneesmiddelen en QT-intervalverlenging. Met name van anti-aritmica (middelen die hartritmestoornissen beogen tegen te gaan), antipsychotica, antidepressiva, bepaalde antibiotica en domperidon worden in verband gebracht met deze bijwerking.
Combinaties van middelen die het QT-interval kunnen verlengen, moeten indien mogelijk worden vermeden. Het bijhouden van een actueel medicatieoverzicht en adequate medicatieoverdacht dragen bij aan veilig geneesmiddelengebruik. Over het algemeen geldt dat als er een risico op QT-verlenging en torsade de pointes is, zeker in het geval van niet-ernstige klachten, dit moet worden vermeden, bijvoorbeeld met de keuze voor een alternatief middel. Bij het artikel hoort een geaccrediteerde nascholingstoets waarmee artsen en apothekers nascholingspunten kunnen verdienen.
In de prikbordrubriek Let op! wordt een onderzoek beschreven waarin aanwijzingen werden gevonden voor een relatie tussen het gebruik van immunomodulantia (azathioprine, thioguanine en mercaptopurine) en het optreden van lymfomen bij de behandeling van de inflammatoire darmziekte colitis ulcerosa.
In de rubriek Nieuwe onderzoeken wordt een door de fabrikant van de langwerkende luchtwegverwijder tiotropiumgesponsord onderzoek beschreven waarin de relatie tussen het gebruik van dit middel door patiënten met COPD en hetrisico op overlijden is onderzocht. De aanleiding vormde een aanwijzing dat dit risico mogelijk gerelateerd is aan de toedieningsvorm van het middel, namelijk via de vernevelaar. In het onderzoek werden twee toedieningsvormen van tiotropium, de poederinhalator en de vernevelaar, met elkaar vergeleken. De conclusie van het onderzoek is dat de veiligheid en werkzaamheid van beide toedieningsvormen vergelijkbaar zijn en geen verhoogd risico inhouden. Kritische onderzoekers maken in een ingezonden brief melding van het feit dat niet alle uitkomsten in het gepubliceerde artikel zijn genoemd. Zij berekenen dat het risico op fataal hartinfarct wel degelijk was verhoogd, ofschoon het in absolute zin gering is. Er is dus reden de conclusies omtrent de cardiovasculaire veiligheid van tiotropium in twijfel te trekken.
In de rubriek Richtlijnen Farmacotherapie wordt de NHG-Standaard Het soa-consult besproken. De wijzigingen in het antimicrobiële beleid, op basis van resistentieontwikkelingen, worden daarin ondersteund.
In de rubriek Registratienieuws is aandacht voor berichten van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) over het risico op veneuze trombo-embolie bij het gebruik van hormonale anticonceptiva. Thans wordt rijkelijk laat erkend dat de nieuwe anticonceptiva van de derde en vierde generatie een extra verhoogd risico hierop hebben in vergelijking met die van de tweede generatie. In het bericht van het CBG wordt echter onnodige verwarring gezaaid door te stellen dat vrouwen die willen overstappen naar pillen van de tweede generatie (met dus een lager risico op veneuze trombo-embolie), gepaard gaat met een hernieuwd verhoogd risico. Hiervoor is in de wetenschappelijke literatuur geen enkele onderbouwing te vinden.
Ten slotte is er in de rubriek Website van de maand aandacht voor de elektronische sigaret. Er is twijfel over de veiligheid van deze sigaret en langetermijngegevens ontbreken.
Met vriendelijke groet,
dr D. Bijl, arts-epidemioloog/hoofdredacteur
Redactie Geneesmiddelenbulletin
Domus Medica
Mercatorlaan 1200
3528 BL Utrecht
tel. 030-2823153 of 030-2823360 (secretariaat)
Mob 06538 06548
