Werken B-vitaminen en omega-3-vetzuren gunstig bij cardiovasculaire aandoeningen?

Achtergrond. Observationeel onderzoek wees op een omgekeerde relatie tussen het voorkomen van cardiovasculaire aandoeningen en de opname, respectievelijk de plasmaconcentraties van zowel B-vitaminen (foliumzuur en vitamine B₆ (pyridoxine)) als van omega-3-vetzuren uit visolie.
Verhoogde plasmaconcentraties homocysteïne zijn geassocieerd met een verhoogd risico op coronaire hartziekte en CVA. Helaas bleek uit enkele grote gerandomiseerde onderzoeken dat de suppletie van B-vitaminen ter verlaging van homocysteïne geen preventief effect had.1 2 De normale voeding die in sommige landen routinematig toegevoegd foliumzuur bevat, zou een positieve uitkomst kunnen hebben versluierd.
Uit gerandomiseerd onderzoek kwam naar voren dat het gebruik van een matige hoeveelheid visolie (ong. 250 mg gemengde omega-3-vetzuren) bij patiënten met coronaire hartziekte het risico op plotselinge hartdood verlaagt.3 Het is omstreden of het gebruik van visolieproducten het risico op andere cardiovasculaire incidenten of op atherosclerose in het algemeen vermindert.
Onderzoekers wilden het preventieve effect van suppletie met vitamine B en/of omega-3-vetzuren vaststellen bij patiënten die een myocardinfarct of CVA hadden doorgemaakt in het jaar voorafgaand aan het onderzoek.4 Zij deden dat met een lage dosis van beide suppleties en foliumzuur in een populatie waar extra foliumzuurtoevoeging ongebruikelijk is.

Methode. Er werd gebruik gemaakt van een onderzoeksopzet met vier onderzoeksarmen. Patiënten werden gerandomiseerd naar een behandeling met 5-methyltetrahydrofolaat (560 µg) + vitamine B₆ (3 mg) + vitamine B₁₂ (20 µg), de twee meervoudig onverzadigde uit visolie afkomstige omega-3-vetzuren (600 mg eicosapentaeenzuur (EPA), 20:5 n-3 en docosahexaeenzuur (DHA), 22:6 n-3 in een verhouding van 2:1), beide behandelingen of placebo. In totaal deden 2.501 patiënten mee van 45 tot 80 jaar met een nauwkeurig gedocumenteerde episode van een belangrijk cardiovasculair incident (samengesteld uit niet-fataal myocardinfarct, CVA of acuut coronair syndroom) in het jaar voor randomisatie. Vervolgens werd gemiddeld 4,7 jaar informatie verzameld over ernstige aandoeningen, therapietrouw en bijwerkingen, en deed men enkele malen bloedonderzoek naar concentraties van de relevante vitaminen en vetzuren. Het onderzoek werd dubbelblind uitgevoerd.

Resultaat. Het gebruik van B-vitaminen verlaagde de homocysteïneconcentratie in het plasma met 19% vergeleken met placebo, maar had geen significant effect op het voorkomen van ernstige cardiovasculaire incidenten (CVA, myocardinfarct of cardiovasculaire sterfte) (75 vs. 82 pat.). In de groep die omega-3-vetzuren gebruikte, steeg de concentratie in het plasma daarvan met 37% vergeleken met placebo. Men zag hiervan echter evenmin invloed op het voorkomen van ernstige cardiovasculaire incidenten (81 vs. 76 pat.). De therapietrouw, gedefinieerd als het anamnestisch innemen van >80% van de verstrekte medicatie, was in alle groepen ruim 86%.

Conclusie onderzoekers. Dit onderzoek geeft geen onderbouwing aan het routinematig gebruiken van voedingssupplementen met B-vitaminen of omega-3-vetzuren voor de preventie van cardiovasculaire aandoeningen bij patiënten die gemiddeld een half jaar eerder een ischemische hartaandoening of ischemisch CVA hebben doorgemaakt. Of dat eveneens geldt voor direct in de acute fase van een cardiovasculair incident begonnen suppletie is onbekend.

Plaatsbepaling

In dit tijdperk met uitgebreide behandelmogelijkheden voor cardiovasculaire aandoeningen blijven velen graag geloven dat voedingssupplementen op een natuurlijkere en aanvaardbaardere manier kunnen baten. Dat beïnvloeding van de homocysteïneconcentratie met extra B-vitaminen nuttig is voor de secundaire preventie lijkt intussen zeer onwaarschijnlijk geworden. De uitkomsten van gerandomiseerde onderzoeken van visolieproducten zijn tegenstrijdig. Dat wordt toegeschreven aan verschillen in doseringen of in de samenstelling van het voedingssupplement of aan verschillende intervallen tussen het initiële incident en de aanvang van de suppletie. Toediening van visolievetzuren heeft geen invloed op het voorkomen van kamertachycardieën bij patiënten met een implanteerbare cardiovertordefibrillator (Gebu 2005; 39: 137).5