Atomoxetine (Strattera®) is in de loop van 2004 in de EU geregistreerd voor de 'behandeling van aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) bij adolescenten en kinderen ouder dan 6 jaar' (Gebu 2005; 39: 105-106). Bij de registratie in Nederland (Gebu 2005; 39: 105-106) waren er zorgen over leverbeschadiging die in verband werden gebracht met het gebruik van het middel.
In de VS is atomoxetine sinds 2002 in de handel. Op 30 september 2005 heeft de Amerikaanse registratieautoriteit FDA een waarschuwing doen uitgaan over het verhoogde risico van suïcidale gedachten bij gebruik van atomoxetine. De bijsluitertekst is tevens aangepast.
Brief Eli Lilly. Op 29 september 2005 heeft Eli Lilly een brief aan artsen in Nederland gestuurd met informatie over de veiligheid van atomoxetine (zie tevens www.cbg-meb.nl). Daarin wordt aangegeven dat uit een meta-analyse van (11) placebogecontroleerde onderzoeken bij ruim 2.000 patiënten met ADHD is gebleken, dat patiënten die atomoxetine gebruikten significant vaker suïcidale gedachten hadden dan placebogebruikers (6/1357 vs. 0/851). Alle gevallen van suïcidaal gedrag (bij vijf patiënten zelfmoordgedachten en bij één een zelfmoordpoging) deden zich voor bij kinderen tussen zeven en 12 jaar. Bij oudere adolescenten deden zich geen problemen met suïcidaliteit voor. In de brief wordt voorts aangegeven dat er in Europa 14 meldingen zijn geweest van suïcidaliteit. In Nederland is er (nog) geen melding geweest.
Voorschrijvende artsen dienen patiënten die atomoxetine gebruiken zorgvuldig te controleren op het optreden of verergeren van suïcidaal gedrag. Patiënten en ouders/verzorgers dienen te worden ingelicht over dit risico en op de hoogte te worden gebracht van de mogelijke signalen en klachten. Aangegeven wordt verder dat de gegevens niet suggereren dat de behandeling met atomoxetine moet worden gestaakt bij patiënten die voordeel hebben van de behandeling en deze neveneffecten niet ervaren. Overwogen moet worden de behandeling met atomoxetine te staken bij die patiënten die suïcidaal gedrag ervaren tijdens behandeling.
CBG. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen heeft op 28 september 2005 de bijsluitertekst van atomoxetine aangepast en in de rubriek 'Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik' melding gemaakt van het verhoogde risico van suïcidaliteit.
Beschouwing. De meta-analyse zelf is niet openbaar gemaakt. Het is dan ook niet duidelijk of de 11 placebogecontroleerde onderzoeken die zijn gebruikt in de meta-analyse waarin het verhoogde risico van suïcidaliteit werd vastgesteld, ook zijn gepubliceerd. Er kan slechts worden gegist naar de aanleiding voor het (laten) verrichten van de meta-analyse.
Plaatsbepaling
Atomoxetine is een heropnameremmer van noradrenaline. Dit werkingsmechanisme komt overeen met dat van antidepressiva, waarvan bekend is dat ze bij kinderen een verhoogd risico van suïcidaliteit kunnen geven (Gebu 2004; 38: 81-84). Indien bij kinderen met ADHD wordt gekozen voor medicamenteuze behandeling, dan heeft vooralsnog methylfenidaat de voorkeur, echter alleen in combinatie met psycho-educatie, opvoedingsadviezen en overleg met de school.
In het Jaar van de bijwerkingen 2004 (Gebu 2005; 39: 1-5) zijn van enkele geneesmiddelen ernstige bijwerkingen aan het licht gekomen. Farmaceutische industrieën hebben toen goede voornemens geuit omtrent openheid en het openbaar en toegankelijk maken van de gegevens van wetenschappelijk onderzoek. Met name geldt dit ten aanzien van de veiligheidsaspecten van geneesmiddelen. Het is jammer dat de meta-analyse niet is gepubliceerd en dat niet duidelijk is wat de aanleiding was voor het verrichten ervan.
