Reclamecampagne Yaz®

Recent is een nieuw oraal anticonceptivum bestaande uit 20 µg ethinylestradiol en 3 mg drospirenon (Yaz®) in de handel gebracht. De pil bevat geen nieuwe bestanddelen, wel is het innameschema anders. De gebruikelijke innamecyclus van 21 dagen is gewijzigd in 24 dagen, waarna gedurende vier dagen een placebo wordt gebruikt. Deze '24+4-combinatie zet de nieuwe standaard in anticonceptie' zo valt te lezen in de reclamefolder. De fabrikant claimt langere onderdrukking van ovariële activiteit, kortere pilpauze met minder hormoonschommelingen, reductie van premenstruele klachten en effectiviteit tegen acne. 
Hoe worden deze claims door de fabrikant onderbouwd? In een door de fabrikant gesponsord, gerandomiseerd dubbelblind onderzoek bij 104 gezonde vrouwen is in drie behandelcycli gevonden dat de variatie in de endogene estradiolconcentratie minder was bij de 24+4-combinatie dan bij combinaties die drie weken worden geslikt.1 Er wordt gesuggereerd dat dit de anticonceptieve werkzaamheid ten goede zou komen. Vastgesteld moet echter worden dat deze claim onbewezen is omdat die betere anticonceptieve werkzaamheid op de Pearl index niet is aangetoond. Voorts ontbreekt onderzoek op langere termijn.
De claim van de kortere pilpauze die gepaard gaat met minder hormoonschommelingen wordt met ditzelfde onderzoek onderbouwd1 en met een open en niet-vergelijkend onderzoek2 waaruit geen conclusies kunnen worden getrokken. Verdere onderbouwing volgt met een niet-gerandomiseerd, niet-geblindeerd onderzoek bij subgroepen van vrouwen in de VS in de periode 1996-1997.3 Ten aanzien van de mogelijke klinische betekenis van deze onderzoeken kunnen echter geen conclusies worden getrokken. Het had voor de hand gelegen om de hormoonschommelingen te vergelijken met de standaard anticonceptiepil: ethinylestradiol 30 µg en levonorgestrel 150 µg (Microgynon 30® of Stederil 30®).4
Reductie van premenstruele klachten bij gebruik van de nieuwe pil wordt onderbouwd met twee door de fabrikant gesponsorde gerandomiseerde dubbelblinde onderzoeken bij respectievelijk 4505 en 646 vrouwen. Beide onderzoeken duurden drie maanden, waren placebogecontroleerd (terwijl de vrouwen barriére-anticonceptie gebruikten) en toonden dat de nieuwe pil een significante verbetering van de klachten passend bij de diagnose 'premenstrual dysphoric disorder (PMDD)', een ernstige vorm van premenstrueel syndroom, geeft.5 6 Het placebo-effect was echter ook groot.7  Gegevens over klachtenreductie van minder ernstige, meer voorkomende premenstruele klachten in de eerste lijn ontbreken.7
Ten slotte wordt geclaimd dat de combinatie effectief is tegen acne, hetgeen wordt onderbouwd met twee posters, die geen wetenschappelijk bewijs vertegenwoordigen, de tekst van de productinformatie8 en een door de fabrikant gesponsord, gerandomiseerd dubbelblind en placebogecontroleerd onderzoek9. Voor de gebruikster is echter een vergelijking met de standaard anticonceptiepil van meer betekenis, maar dat onderzoek is niet verricht.10 
Vastgesteld kan worden dat de wetenschappelijke onderbouwing van de claims van de fabrikant uiterst twijfelachtig is. Er is alleen door de fabrikant gesponsord onderzoek beschikbaar. Daar komt nog bij dat de bewijsvoering voor de effectiviteit op de hoofdindicatie van het middel, namelijk het voorkomen van zwangerschappen, niet is gedocumenteerd in de productinformatie. Het is daarom dubieus dat op grond van deze twijfelachtige gegevens registratie van het middel is verkregen. Voor vrouwen die bijvoorbeeld premenstruele klachten hebben of problemen ervaren met hormoonschommelingen in de pauzeweek, is het alternatief om de standaard anticonceptiepil enkele maanden achtereen zonder pauzeweek te gebruiken waardoor zij de klachten enkele malen per jaar induceren in plaats van 12 maal per jaar. Voorts roept de samenstelling van dit anticonceptivum twijfels op.Van de laaggedoseerde combinatiepillen met ethinylestradiol, is bekend dat ze zijn geassocieerd met doorbraakbloedingen.11 De combinatie ethinylestradiol en drospirenon zou hetzelfde risico van veneuze trombo-embolie als tweede generatiecombinatiepillen geven, althans in door de fabrikant gesponsord onderzoek,12 13 hoewel er aanwijzingen zijn voor juist een verhoogde kans hierop14. 
Een stevige promotiecampagne voor Yaz® moet waarschijnlijk het gebrek aan solide en onafhankelijk wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit compenseren.