In 1878 werd voor het eerst gerapporteerd dat muskieten de overbrengers zijn van de draadwormen (Wuchereria bancrofti, Brugia malayi en Brugia timori) die lymfatische filariasis veroorzaken. Alleen de mens is normaliter de definitieve gastheer van deze wormen. Door behandeling van de mens zou de levenscyclus van de worm dus kunnen worden onderbroken. Het heeft uiteindelijk meer dan honderd jaar geduurd voordat een strategie voor de uitroeiing van deze invaliderende en ontsierende ziekte werd aangekondigd. Wereldwijd lijden ongeveer 120 miljoen mensen aan deze tropische ziekte en lopen 1,2 miljard mensen het risico van besmetting met de bovengenoemde draadwormen. Van de geïnfecteerde personen hebben 76 miljoen mensen preklinische afwijkingen met beschadiging van het lymfatische stelsel en de nieren, en hebben 44 miljoen mensen herhaaldelijk andere infecties. Vijftien procent van de geïnfecteerde personen ontwikkelt uiteindelijk het beeld van lymfoedeem en 10% ontwikkelt elefantiasis. Bij een groot deel van de geïnfecteerde mannen ontwikkelt zich de gevreesde testiculaire hydrocele die, als dit niet wordt behandeld, leidt tot verwoesting van de testikels en castratie, en die in ernstige gevallen kan leiden tot een scrotum met de afmeting van een voetbal.
Lymfatische filariasis is één van de zes ziekten die in 1993 door de 'International Taskforce for Disease Eradication' werd aangewezen als potentieel uitroeibaar. In 1997 werd door de WHO een resolutie aangenomen die de uitroeiing van lymfatische filariasis tot een prioriteit maakte.1 Later in dat jaar werd gepubliceerd dat een combinatiebehandeling met albendazol en ivermectine effectiever was dan monotherapie met ivermectine voor het doden van de larven (microfilaria).2 Met deze combinatiebehandeling zijn bovendien additionele voordelen te behalen: albendazol doodt vijf intestinale wormen waaronder haakwormen, en ivermectine werkt tegen schurft en doodt luizen. SmithKline Beecham heeft de WHO toegezegd dat zij de komende 20 jaar zal deelnemen aan een eliminatieprogramma en hiervoor 5 miljard albendazol tabletten zal schenken. Merck Sharp & Dohme, dat reeds ivermectine doneerde aan 30 Afrikaanse landen in verband met een bestrijdingsprogramma voor onchocerciasis, heeft toegezegd de ivermectinedonaties uit te breiden om uitroeiing van lymfatische filariasis in Afrika mogelijk te maken. Voor deze donaties geven wij graag een compliment aan deze twee bedrijven.
Plaatsbepaling
Het is de bedoeling dat nog dit jaar met de behandeling van lymfatische filariasis wordt gestart in 16 landen, te beginnen met Nigeria, Egypte en Samoa. Verwacht wordt dat een jaarlijkse kuur van twee tabletten en een behandelingsduur van 4 tot 6 jaar zal volstaan om de transmissie van de wormen te onderbreken. De organisatie van de eliminatieprogramma's is in handen van een coalitie van dertig organisaties en instellingen, waaronder de WHO, de Wereldbank, Unicef, het Arab Fund for Economic and Social Development, het Carter Centre, en de US Centers for Disease Control.3
<hr />
Literatuurreferenties
1. Ottesen EA, et al. Strategies and tools for the control/elimination of lymfatic filariasis. Bull WHO 1997; 75: 491-503.
2. Addiss DG, et al. Randomised placebo-controlled comparison of ivermectin and albendazole alone and in combination for Wuchereria bancrofti microfilaraemia in haitian children. Lancet 1997;350: 480-484.
3. Dean M. At last, the fight against lymphatic filiariasis begins. Lancet 2000; 355: 385.