Nieuwe gegevens over bijwerkingen van varenicline

Naast de al eerder beschreven mogelijke bijwerkingen van varenicline, zoals suïcidale gedachten en agressief of labiel gedrag (Gebu 2008; 42: 25), zijn er nu ook berichten verschenen over vermoede bijwerkingen zoals epileptische aanvallen, myocardinfarcten en visusstoornissen. In de Verenigde Staten mogen piloten en bus- en vrachtwagenchauffeurs varenicline niet langer gebruiken.
De FDA heeft op grond van de hoeveelheid meldingen van vermoede bijwerkingen van varenicline aan de fabrikant Pfizer gevraagd om de sectie Waarschuwingen en Voorzorgen van de productinformatie aan te passen.1 In de nieuwe productinformatie die Pfizer heeft opgesteld, wordt patiënten geadviseerd voorzichtig te zijn met het besturen van voertuigen of het bedienen van machines, totdat ze weten hoe het gebruik van varenicline hen beïnvloedt.
De FDA heeft in het laatste kwartaal van 2007 meer meldingen van ernstige vermoede bijwerkingen ontvangen op varenicline dan op enig ander geneesmiddel.2 De meldingen omvatten naast de al eerder beschreven suïcidale gedachten, psychosen en agressieve gedachten ook tot nu toe nog relatief onbekende bijwerkingen zoals meldingen van verwondingen door (verkeers)ongelukken en valincidenten, visus- en hartritmestoornissen, epileptische aanvallen, tremoren, spasmen, (allergische) huidreacties en ernstige huidreacties, zoals het Stevens-Johnson syndroom. 

Plaatsbepaling

De bijsluitertekst vermeldt dat varenicline door duizeligheid de rijvaardigheid in lichte mate kan beïnvloeden. Het Farmacotherapeutisch Kompas en het Informatorium Medicamentorum vermelden dat het gebruik van varenicline kan leiden tot een verminderd reactie- en concentratievermogen en dat gebruikers bij dagelijkse bezigheden, zoals autorijden, daarvan hinder kunnen ondervinden.
Het Nederlands Instituut voor verantwoord medicijngebruik (DGV) is eind mei een campagne voor artsen en apothekers begonnen over de invloed van geneesmiddelen op de rijvaardigheid.3 De landelijke publiekscampagne start in oktober. Het is bekend dat patiënten die geneesmiddelen gebruiken die de rijvaardigheid beïnvloeden onvoldoende rekening houden met de risico’s ten aanzien van verkeersveiligheid. DGV verwijst voor inhoudelijke informatie naar de website (www.geneesmiddeleninhetverkeer.nl). Op deze website zijn de adviezen opgenomen met betrekking tot de rijvaardigheid die door KNMP/WINAp zijn ontwikkeld. Nog niet alle geneesmiddelen, waaronder varenicline, zijn beoordeeld op hun invloed op de rijvaardigheid.
Vooralsnog zijn terughoudendheid en extra voorzichtigheid ook bij het voorschrijven en gebruik van dit nieuwe hulpmiddel bij het stoppen van roken, dringend gewenst. Varenicline is op grond van het ontbreken van onderzoek bij niet-gezonde proefpersonen en onduidelijkheid van de langetermijneffecten, niet in de NHG-Standaard 'Stoppen met roken' opgenomen (Gebu 2008; 42: 59-61). Terughoudendheid bij het adviseren van nieuwe geneesmiddelen lijkt wederom een goed uitgangspunt