Medische opinieleiders

Ons Franse zusterblad Prescrire International kwam in haar februarinummer met een redactioneel commentaar over opinieleiders.1 

Een Amerikaans consultancybedrijf dat farmaceutische bedrijven strategische adviezen geeft, heeft een onderzoek verricht naar de betrokkenheid van 'opinion leaders' bij de commerciële activiteiten rondom de introductie van nieuwe geneesmiddelen. Onderzocht werden vier grote firma's: AstraZeneca, Aventis, GlaxoSmithKline en Wyeth. De auteurs schatten dat de grote firma's gemiddeld per nieuw geneesmiddel zo'n $38 miljoen uitgeven aan opinieleiders. Dit bedrag komt overeen met bijna een derde van het totale budget dat gemiddeld beschikbaar is voor het lanceren van een nieuw geneesmiddel.

Firma's die de tijd nemen om opinieleiders te informeren over hun nieuwe geneesmiddelen smeden zo hun beste promotor in de medische wereld. Vroege betrokkenheid van een opinieleider levert merkstrategen nuttige informatie om een productidentiteit te creëren. Met deze vroege betrokkenheid van een opinieleider wordt al begonnen voordat vergelijkende klinische onderzoeken worden gestart en de kosten die daarmee gepaard gaan bedragen zo'n $6,3 miljoen per middel.

Het is in het belang van ondernemingen om nauwe banden te onderhouden met opinieleiders. Volgens het consultancybedrijf zijn de 'beloningen' van de opinieleiders veelal financieel. Uitnodigingen voor diners in driesterren restaurants en 'social events' zijn niet langer voldoende. Opinieleiders stellen het op prijs dat zij hulp krijgen bij wetenschappelijke publicaties, dat zij in verband worden gebracht met prestigieuze 'research', en dat zij op de hoogte worden gehouden van aanstaande nieuwe geneesmiddelen.

Beloning van opinieleiders moet in verhouding staan tot de invloed die zij uitoefenen. Nationaal en internationaal bekende specialisten en met name zij die relaties hebben met patiëntengroeperingen, kunnen hogere beloningen verwachten dan anderen.

Opinieleiders zijn dikwijls van grote waarde voor de farmaceutische industrie. In leerboeken over farmaceutische marketing wordt hun sleutelrol duidelijk omschreven. Studenten geneeskunde en farmacie zouden vroeg in hun curriculum daarop moeten worden gewezen.
 Hetzelfde geldt voor patiënten, artsen en apothekers en anderen die zich met de gezondheid van patiënten bezighouden, en journalisten. Zij zouden de beweegredenen van opinieleiders moeten onderzoeken en proberen te begrijpen welke belangen opinieleiders dienen.

De Franse wetgeving schrijft medici dwingend voor om banden met producenten van geneesmiddelen publiekelijk bekend te maken als zij openbare uitlatingen op congressen of in de media doen over geneesmiddelen. Helaas is deze wet die in 2002 is aangenomen, nog niet geïmplementeerd.