Mebeverine (Duspatal®) bij een prikkelbare darm?

In een tijdschriftadvertentie prijst de firma Solvay Pharma, onder de kop 'Pijn bij IBS', haar product Duspatal® aan als een 'onmisbaar onderdeel van IBS-therapie'. Toch luidde de conclusie van een literatuuronderzoek in Gebu 1996; 30: 48-49 nog, dat de effectiviteit van spasmolytica bij het prikkelbare-darmsyndroom niet is bewezen. Is de indicatie van mebeverine dan uitgebreid met 'pijn bij IBS' of zijn er nieuwe onderzoeken die deze bewering onderbouwen?
Wat de indicatie betreft, spreekt de registratietekst nog steeds over hetzelfde: 'spastische functiestoornissen van het colon: primair irritable colon' en 'ter ondersteuning van de causale of palliatieve behandeling van: secundair irritable colon'. Wel is de rubriek bijwerkingen uitgebreid. Waar eerst stond: 'ook na langdurige toediening [...] zijn geen bijverschijnselen waargenomen', valt nu te lezen: 'in zeer zeldzame gevallen zijn allergische reacties gemeld, met name exantheem of urticaria; uiterst zelden gepaard gaand met verschijnselen van anaphylaxie'. Hiervan maakt de advertentie echter geen melding.
Wat nieuwe onderzoeksresultaten betreft, werden vier recente artikelen getraceerd.1-4 Eén daarvan betrof alleen casuïstiek.1 Twaalf patiënten met het prikkelbare-darmsyndroom werden beschreven, waarvan er twee met mebeverine waren behandeld. Het resultaat daarvan was in het ene geval positief, in het andere negatief.1
Twee andere artikelen beschreven dubbelblinde, gerandomiseerde onderzoeken. In het eerste onderzoek werden bij 60 patiënten met een prikkelbare darm de effectiviteit en verdraagbaarheid van twee toedieningsvormen van mebeverine vergeleken.2 Tussen capsules met vertraagde afgifte (2 dd 400 mg) en gewone capsules (3 dd 270 mg) bleken geen significante verschillen te bestaan.2 Verzuimd werd echter te vergelijken met placebo, terwijl het placebo-effect bij het prikkelbare-darmsyndroom toch wordt geschat op maar liefst 35% (Gebu 1996; 30: 48-49).
Het tweede onderzoek betrof 18 patiënten, 12 met en 6 zonder een prikkelbare darm.3 Mebeverine 4 dd 135 mg gedurende 48 uur gaf ten opzichte van placebo een significante toename van de motiliteitsindex, zij het slechts over een beperkte periode. De klinische relevantie hiervan is echter twijfelachtig, want er werd geen enkel verschil in symptomen vastgesteld.3
Het laatste artikel deed verslag van een enkelblind, gerandomiseerd onderzoek onder 12 gezonde vrijwilligers naar (het ontbreken van) de biologische beschikbaarheid van mebeverine 405 mg.4 Ook na een voorbehandeling met de cholinesteraseremmer pyridostigmine 60 mg oraal, bedoeld om de hydrolyse van mebeverine tegen te gaan, werd in het plasma geen detecteerbare concentratie mebeverine gevonden. Wel werd veratrinezuur aangetroffen, een metaboliet van mebeverine. Kennelijk wordt mebeverine presystemisch volledig gehydrolyseerd, zodat centrale effecten van mebeverine onwaarschijnlijk zijn. Het tijdsverloop van de plasmaconcentratie veratrinezuur maakt het voorts niet aannemelijk dat mebeverine in voldoende mate het colon bereikt om daar een lokaal effect uit te kunnen oefenen. Zo er al een effect van mebeverine bestaat, zal dit dus moeten worden toegeschreven aan de metaboliet, maar daarvan is geen farmacologische activiteit bekend.4

<hr />