Inhalatoren bij astma: twee systematische literatuuroverzichten

Achtergrond. Patiënten met astma kunnen voor de toediening van kortwerkende β2-agonisten en corticosteroïden uit vele soorten inhalatoren kiezen. De richtlijnen voor het maken van een keuze tussen de verschillende toedieningsvormen zijn niet altijd even consistent. De kosten van de vernevel- en inhalatiemedicatie hangen meer samen met het vehiculum en de toedieningswijze dan met het geneesmiddel. In Nederland bedroegen deze kosten in 2000 bij benadering 500 miljoen gulden.
In twee systematische literatuuroverzichten werd een vergelijking gemaakt van de doeltreffendheid van dosisaërosolen met andere inhalatoren voor toediening van β-agonisten1 en corticosteroïden2 bij patiënten met stabiel astma.

Onderzoek 1
Methode. Men analyseerde alle gerandomiseerde onderzoeken bij kinderen en volwassenen, waarin een β2-agonist dosisaërosol, al of niet met inhalatiekamer, werd vergeleken met enig andere handmatige wijze van inhalatie van dezelfde β2-agonist.

Resultaat. 84 Artikelen, alle gepubliceerd na 1977, waren bruikbaar en relevant. De meta-analyse toonde geen verschil in longfunctie, ernst van de klachten, bronchiale hyperreactiviteit, bloeddruk en het gebruik van 'nood'-brochusverwijders, tussen het gebruik van een dosisaërosol en vele andere toedieningsvormen, zoals Turbuhaler, Diskhaler, Rotahaler, Clickhaler en Autohaler. Significante verschillen die in meer dan één onderzoek werden gevonden, waren: bij volwassenen een voorkeur van de patiënt voor een dosisaërosol boven een Rotahaler, voorts een lagere polsfrequentie bij een dosisaërosol dan bij een Turbuhaler en tenslotte een lagere behoefte aan korte stootkuren corticosteroïden bij een dosisaërosol met CFK*-vrije drijfgassen.* In vijf onderzoeken werd een dosisaërosol in combinatie met een inhalatiekamer getest. Ook deze verschilden niet van andere toedieningsvormen.

Conclusie onderzoekers. Er werd geen bewijs gevonden dat andere inhalatieapparaten effectiever zijn dan een dosisaërosol voor de toediening van een kortwerkende β2-agonist bij patiënten met stabiel (licht/matig persisterend) astma. Een dosisaërosol was de meest kosten-effectieve wijze van inhaleren.

Onderzoek 2
Methode. Een analyse van alle gerandomiseerde onderzoeken bij kinderen en volwassenen met stabiel astma, waarin een dosisaërosol, al dan niet met inhalatiekamer, werd vergeleken met enig andere handmatige wijze van inhalatie van een zelfde corticosteroïde.

Resultaat. Men vond 24 bruikbare artikelen: 14 onderzoeken vergeleken een dosisaërosol met een poederinhalator en in 11 onderzoeken werden dosisaërosolen met en zonder CFK als drijfgas vergeleken. De meta-analyse toonde geen verschil in longfunctie, ernst van de klachten, bronchiale hyperreactiviteit, bijwerkingen en gebruik van 'nood'-bronchusverwijders tussen een dosisaërosol en de andere toedieningsvormen. Het onderzoek bij kinderen was onvoldoende van omvang voor beantwoording van de vraagstelling.

Conclusie onderzoekers. Ook voor inhalatiecorticosteroïden werd er geen aanwijzing gevonden dat andere toedieningsvormen voor inhalatie effectiever waren dan een gewone dosisaërosol. De auteurs benadrukken echter, dat deze onderzoeken zonder uitzondering betrekking hadden op patiënten met licht tot matig persisterend astma en dat de onderzoeksduur van 4 tot 12 weken te kort was om verschillen in effectiviteit op de langere termijn aan te tonen.