Helpen dure placebo's beter dan goedkopere bij pijn?

Achtergrond. De werkzaamheid van medicatie kan worden beïnvloed door diverse eigenschappen, waaronder de prijs. Omdat dergelijke eigenschappen de verwachtingen van patiënten beïnvloeden, kunnen ze een, tot nu toe niet erkende, therapeutische rol spelen bij de werkzaamheid van medische behandelingen. Dit geldt vooral voor aandoeningen die een hoge respons op placebo hebben. Onderzoekers wilden daarom nagaan wat het effect van de prijs was op de analgetische werking van placebo's.1 

Methode. Via advertenties werden 82 gezonde proefpersonen geworven voor een onderzoek naar de werking van een nieuw opioïde analgeticum dat was goedgekeurd door de Amerikaanse registratieautoriteit Food and Drug Administration (FDA), maar in feite een placebo was. Na randomisatie kreeg de helft van de patiënten te horen dat zij zouden worden behandeld met een normaal geprijsd middel ($2,50 per tablet) en de andere helft kreeg te horen dat zij zouden worden behandeld met een middel waarvan de prijs was verlaagd tot $0,10 per tablet. De deelnemers waren geblindeerd voor de onderzoeksopzet en de onderzoekers waren geblindeerd voor de groepstoewijzing van de patiënten.
Het onderzoek bestond uit het toedienen van elektrische stroomstoten volgens een protocollair vastgesteld schema. De stroomstoten werden in stapjes van 2,5 V toegediend tot het maximaal verdraagbare, waarbij de proefpersonen op een visueel analoge schaal (VAS, 0-100) de mate van pijn moesten aangeven. Elke proefpersoon onderging het onderzoek zowel met als zonder medicatie en het gemiddelde verschil in pijnscore tussen beide was de primaire uitkomstmaat. Omdat sterkere pijn geassocieerd kan zijn met een sterkere placeborespons, werden ook de resultaten op de 50% pijnlijkste stroomstoten vergeleken. 

Resultaat. In de normaal geprijsde groep ervaarde 85,4% van de personen een gemiddelde pijnreductie na inname van de medicatie, terwijl dat voor 61,0% gold in de groep met de goedkope medicatie, een significant verschil. Voor de 50% meest pijnlijke stroomstoten waren de uitkomsten respectievelijk 80,5% en 56,1%, eveneens een significant verschil. Als alle voltages werden onderzocht dan was de pijnreductie door de duurdere placebo significant groter dan door de goedkope medicatie.

Plaatsbepaling

De resultaten van dit onderzoek komen overeen met wat bekend is over de invloed van commerciële eigenschappen op verwachtingen over kwaliteit en therapeutische werkzaamheid. Placeborespons op commercieel gesuggereerde eigenschappen kan van belang zijn bij behandelingen. Het zou mede kunnen verklaren waarom dure medische behandelingen populair zijn of waarom de voorkeur wordt gegeven aan nieuwe geneesmiddelen boven goedkopere, langer bestaande alternatieven, ofschoon hierbij vooral de rol van de arts van belang is. Ook kan het een verklaring vormen voor het feit dat sommige patiënten bij het overstappen van een specialité naar een generiek middel een verminderde effectiviteit ervaren.
De werkelijke betekenis van dit onderzoek voor de praktijk is echter onduidelijk, omdat het niet dubbelblind is uitgevoerd waardoor er kans is op het introduceren van informatiebias en omdat het placebo-effect werd gemeten bij gezonde proefpersonen.

<hr />