Ethinylestradiol/drospirenon (Yasmin®), oraal anticonceptivum

In deze rubriek worden geneesmiddelen besproken, kort nadat ze in de handel zijn gebracht. De plaatsbepaling kan meestal slechts voorlopig zijn omdat nog relatief weinig bekend is over de veiligheid en effectiviteit. Wanneer nieuwe gegevens daartoe aanleiding geven, komen wij op de eerste bespreking terug.
De pictogrammen betekenen: + +: een belangrijke uitbreiding van het farmacotherapeutisch arsenaal, +: een nuttig product, + -: een product met twijfelachtig nut, of een product waarvan de waarde nog niet goed kan worden beoordeeld, -: een product zonder toegevoegde waarde, - -: een product met extra risico's dat niets toevoegt aan de behandelingsmogelijkheden.
De prijzen zijn berekend aan de hand van de G-standaard van de Z-Index juli 2001, vergoedingsprijzen excl. BTW.

Ethinylestradiol/drospirenon  -
Yasmin® (Schering BV)
Strip met 21 tabletten
Tablet met ethinylestradiol 30 µg en drospirenon 3 mg
oraal anticonceptivum

Yasmin® bevat het oestrogeen ethinylestradiol (EE) en het nieuwe progestageen drospirenon. Dit progestageen bezit ook anti-androgene en zwak antimineralocorticosteroïde eigenschappen. Drospirenon heeft een farmacologisch profiel dat sterk overeenkomt met dat van progesteron. Yasmin® is geregistreerd voor 'hormonale anticonceptie'.1

Werkingsmechanisme. De meeste orale anticonceptiva grijpen op drie niveaus aan. De vorming van de hypofysehormonen LH en FSH wordt geremd, waardoor geen follikelrijping plaatsvindt en het proces dat leidt tot de eisprong niet tot stand komt. Tevens verandert de opbouw van het endometrium, waardoor de implantatie van een bevruchte eicel wordt bemoeilijkt. Daarnaast verandert de samenstelling van het cervixslijm, waardoor er een relatieve barrière voor spermatozoa ontstaat.

Klinisch onderzoek. Er zijn twee onderzoeken gepubliceerd waarin EE/drospirenon is vergeleken met een EE 30 µg/desogestrel 150 µg bevattende 3e-generatie pil.
In het eerste gerandomiseerde onderzoek met een open opzet was de effectiviteit van EE/drospirenon (442 vrouwen, 9.563 cycli) en EE/desogestrel (445 vrouwen, 9.498 cycli) vergelijkbaar.2 In beide onderzoeksgroepen raakten drie vrouwen zwanger. Voor beide preparaten bedroeg de Pearl-index 0,41 (d.w.z. 0,41 zwangerschappen per 100 vrouwjaren). Bij alle zwangerschappen was sprake van onjuist pilgebruik of van andere factoren die de effectiviteit negatief beïnvloedden.
In het tweede gerandomiseerde onderzoek met een open opzet bedroeg de Pearl-index 0,71 bij gebruiksters van EE/drospirenon (1.657 vrouwen, 18.418 cycli) en 0,28 bij gebruiksters van EE/desogestrel (412 vrouwen, 4.685 cycli).3 Van de tien vrouwen die zwanger raakten in de EE/drospirenongroep was bij negen vrouwen sprake van factoren die de effectiviteit negatief beïnvloedden, zoals het vergeten van tabletten en diarree. Indien deze zwangerschappen buiten beschouwing werden gelaten, bedroeg de gecorrigeerde Pearl-index voor EE/drospirenon 0,07.

Bijwerkingen. In bovengenoemde onderzoeken was de aard en de frequentie van bijwerkingen van EE/drospirenon en EE/desogestrel vergelijkbaar. Wel trad bij gebruik van EE/drospirenon iets minder gewichtstoename op. Het verschil, gemiddeld <1 kg2 3, is echter nauwelijks klinisch relevant.
Bij gebruik van 3e-generatie pillen is een verhoogd risico van trombo-embolieën ten opzichte van 2e-generatie preparaten bekend. Uit de bovengenoemde onderzoeken valt, vanwege de geringe incidentie van trombo-embolieën, geen uitspraak te doen over het risico van trombo-embolieën bij gebruik van EE/drospirenon.

Contra-indicaties en interacties. Naast de contra-indicaties die voor andere orale anticonceptiva gelden, is EE/drospirenon ook gecontraïndiceerd bij ernstige nierinsufficiëntie en acuut nierfalen. Bij gelijktijdig gebruik van kaliumsparende geneesmiddelen dient de serumkaliumconcentratie te worden gecontroleerd.

Zwangerschap/lactatie. Wanneer er tijdens het gebruik van een oraal anticonceptivum toch een zwangerschap optreedt, dient het gebruik direct te worden gestaakt. Het gebruik van EE/drospirenon tijdens de lactatieperiode wordt niet aanbevolen.

Plaatsbepaling

Ethinylestradiol/drospirenon lijkt in vergelijking met een 3e-generatie pil een vergelijkbare effectiviteit te hebben. Het middel is niet vergeleken met een 2e-generatie pil (een sub 50-eenfasepreparaat met ethinylestradiol en levonorgestrel in een vaste dosering).
Een 3e-generatie pil die ethinylestradiol in combinatie met desogestrel of gestodeen bevat, geeft een hoger risico van veneuze trombo-embolieën dan een 2e-generatie pil.
De ervaring met ethinylestradiol/drospirenon is beperkt. Hierdoor is het niet bekend of het gebruik van het middel, ten opzichte van een 2e-generatie pil, gepaard gaat met een verhoogd risico van veneuze trombo-embolieën.
Vanwege de geringe ervaring met ethinylestradiol/drospirenon en de beschikbare alternatieven, alsmede de hoge prijs, verdient het middel daarom niet de voorkeur