Eenmaal daagse toepassing van aminoglycosiden

Aminoglycosiden zijn krachtig werkzaam tegen Gram-negatieve bacteriën en worden hiertegen vaak ingezet, vooral bij resistentie voor β-lactam-antibiotica. Een nadeel ervan is echter de nefro- en ototoxiciteit. Bij patiënten met een normale nierfunctie worden ze gewoonlijk 2-4 dd intraveneus toegediend. Een eenmaal daagse toepassing kan leiden tot hogere plasmaconcentraties, toegenomen weefselconcentraties en een langer postantibiotisch effect. Het is de vraag of de kortere blootstelling aan het antibioticum even effectief is en tot meer of juist minder bijwerkingen leidt. Inmiddels zijn vier verschillende meta-analysen verschenen die bij patiënten zonder gestoorde nierfunctie de eenmaal daagse toepassing van een aminoglycoside vergeleken met de twee- en driemaal daagse.1-4 Er waren slechts geringe verschillen in uitkomst tussen de meta-analysen. Deze kunnen onder meer worden verklaard uit de afwijkende selectiecriteria. Zo omvatte de kleinste meta-analyse 13 en de grootste 24 klinische onderzoeken, terwijl tien ervan in alle meta-analysen waren opgenomen.
De eerste meta-analyse had betrekking op 24 gerandomiseerde onderzoeken met in totaal 3.181 patiënten.1 De 1 dd toepassing van amikacine, netilmicine en gentamicine werd vergeleken met een regime dat dezelfde hoeveelheid aminoglycoside 2 dd of 3 dd toepaste. Het betrof meestal een intraveneuze, soms een intramusculaire toediening. De 1 dd dosering gaf enigszins, statistisch significant, betere klinische (89,5%) en bacteriologische (88,6%) succespercentages dan de meermaals daagse dosering (84,4% resp. 83,4%). Er waren geen significante verschillen wat het optreden van nefrotoxiciteit, ototoxiciteit en overige bijwerkingen betreft.1
De tweede meta-analyse had betrekking op 21 gerandomiseerde onderzoeken met in totaal 3.091 patiënten.2 De aminoglycosiden waren netilmicine, amikacine, gentamicine, tobramicine en het niet in ons land geregistreerde sisomicine. De toepassing 1 dd werd vergeleken met 2 dd of 3 dd gedurende 5-10 dagen. De toediening was meestal intraveneus, soms intramusculair. Bij de analyse traden geen significante verschillen in effectiviteit en bijwerkingen aan het licht.2
De derde meta-analyse betrof 13 gerandomiseerde onderzoeken met in totaal 1.625 patiënten.3 Het ging hier om een vergelijking van alleen de intraveneuze toediening (1 dd vs 2-3 dd) van netilmicine, amikacine, en gentamicine. De onderzoeksresultaten met betrekking tot de klinische genezingspercentages waren te heterogeen om te kunnen worden samengevoegd. De 1 dd toediening gaf een vergelijkbaar bacteriologisch succespercentage te zien. De verschillen in mortaliteit, nefro- en ototoxiciteit waren niet-significant.3
De vierde meta-analyse betrof 20 gerandomiseerde onderzoeken met 2.881 patiënten.4 De 1 dd toepassing van netilmicine, amikacine en gentamicine werd vergeleken met die van 2 dd en 3 dd, meestal i.v. soms i.m. De 1 dd toediening vertoonde een klein (3,5%), maar statistisch significant voordeel ten aanzien van de klinische werkzaamheid maar geen significante verschillen in bacteriologische succespercentages en oto- en nefrotoxiciteit.4

<hr />