Doxycycline (Efracea®), behandeling rosacea

Efracea® (Galderma)
capsule 40 mg met gereguleerde afgifte
behandeling rosacea

Doxycycline 40 mg (Efracea®) met gereguleerde afgifte (mga) is geregistreerd voor de ‘vermindering van papulo-pustulaire laesies bij volwassen patiënten met faciale rosacea’.1

Werkingsmechanisme. Doxycycline, een bacteriostatisch antibioticum, remt de werking van neutrofiele granulocyten en mediatoren, zoals fosfolipase A2, stikstofmonoxide en interleukine-6, die bijdragen aan de ontstekingsreactie bij rosacea.2 De werking van doxycycline 40 mg bij rosacea is niet afhankelijk van het effect op bacteriën van doxycycline.

Klinisch onderzoek. In twee gerandomiseerde dubbelblinde en placebogecontroleerde onderzoeken bij in totaal 537 patiënten was doxycycline significant werkzamer dan placebo, vastgesteld op basis van het klinische oordeel van een arts en het aantal laesies.3 De analyse was op basis van het ‘intention-to-treat’-principe en de resultaten van beide onderzoeken zijn in één artikel gepubliceerd.
In een direct vergelijkend onderzoek bij 91 patiënten met matig ernstige rosacea is de werkzaamheid van doxycycline 40 mg mga vergeleken met doxycycline 100 mg.4 Alle patiënten gebruikten tevens metronidazolgel 1%. Na 16 weken behandeling was er, op basis van de minder gebruikelijke per-protocolanalyse, geen verschil in werkzaamheid.
Er is geen direct vergelijkend onderzoek verricht van doxycycline 40 mg met tetracycline, een middel dat in de praktijk wordt gebruikt in een dosering van 2 dd 250 mg bij de behandeling van rosacea maar daarvoor niet is geregistreerd.

Bijwerkingen. In het hierboven besproken direct vergelijkende onderzoek was er een significant verschil in het voorkomen van misselijkheid bij doxycycline 40 mg (5/44) en doxycycline 100 mg (26/47).4 Het is niet duidelijk of dit verschil ook klinisch relevant is, aangezien het percentage patiënten dat de behandeling op grond hiervan staakte statistisch niet significant verschilde. Voorts geldt dat dit onderzoek niet primair was opgezet om een verschil in bijwerkingen te onderzoeken en te toetsen.

Contra-indicaties en interacties. Voor doxycycline 100 mg en tetracycline 250 mg gelden ernstige nier- en leverinsufficiëntie als contra-indicaties, maar dat geldt niet voor doxycycline 40 mg. Wel geldt achloorhydrie, het ontbreken van zoutzuur in het maagsap, als contra-indicatie, evenals het hebben ondergaan van een chirurgische ingreep voor een bypass of exclusie van het duodenum. Voorts mogen zuigelingen en kinderen tot 12 jaar geen doxycycline of tetracycline gebruiken.

Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding. Bij mensen heeft het gebruik van tetracyclinen tijdens een beperkt aantal zwangerschappen tot op heden geen specifieke malformatie aan het licht gebracht. De toediening van tetracyclinen tijdens het tweede en laatste trimester kan resulteren in blijvende verkleuring van de melktanden van de nakomelingen en is derhalve gecontraïndiceerd. Lage concentraties tetracyclinen worden uitgescheiden in de melk van vrouwen die borstvoeding geven. Langdurig gebruik van doxycycline door vrouwen die borstvoeding geven, wordt daarom niet aangeraden.

Plaatsbepaling

Bij de behandeling van rosacea zijn algemene en niet-medicamenteuze maatregelen van belang (Gebu 1998; 32: 102), zoals die bijvoorbeeld door het Nederlands Huisartsen Genootschap worden gegeven.5 Bij de medicamenteuze behandeling gaat de voorkeur uit naar lokale behandeling.
Patiënten met papulopustulaire rosacea die onvoldoende op lokale behandeling reageren, kunnen systemisch worden behandeld met doxycycline 40 of 100 mg. In de praktijk wordt ook wel tetracycline voorgeschreven, maar de werkzaamheid hiervan is niet in direct vergelijkend onderzoek vergeleken met doxycycline 100 mg. De werkzaamheid van de behandeling met doxycycline 40 en 100 mg komt met elkaar overeen. Of doxycycline 40 mg mga minder aanleiding geeft tot bijwerkingen is onvoldoende aangetoond. Ook is niet duidelijk of doxycycline 40 mg minder aanleiding geeft tot resistentievorming dan doxycycline 100 mg. Opmerkelijk is het prijsverschil tussen de tabletten doxycycline van 40 en 100 mg, respectievelijk 61 versus 3,6 eurocent.
Als reden voor de keuze van de dosering van 40 mg geeft de fabrikant aan dat hiermee de antimicrobiële drempel niet wordt overschreden, terwijl dat bij een dosering van 50 mg (een halve tablet van 100 mg) wel het geval is. Of dit tot klinisch relevante verschillen aanleiding geeft, is niet onderzocht in direct vergelijkend onderzoek én gepubliceerd in tijdschriften met een systeem van 'peer review'. Het valt niet goed in te zien waarom een middel met een lange uitscheidingshalfwaardetijd (doxycycline 100 mg: 15-23 uur) nu als tablet met gereguleerde afgifte op de markt wordt gebracht. Dit doet vermoeden dat aan het op de markt brengen van doxycycline 40 mg andere motieven ten grondslag hebben gelegen dan wetenschappelijke, bijvoorbeeld die voor het verkrijgen van een patent.

* ‘Defined Daily Dose’. ** Prijs is afhankelijk van de farmaceutische formulering en van de generieke fabrikant.