Carbamazepine is in de jaren zestig geïntroduceerd en wordt momenteel onder meer toegepast als anticonvulsivum bij bepaalde neuralgieën. De bijwerkingen zijn over het algemeen niet ernstig. Vooral bij ouderen komen lichte neurologische verschijnselen, zoals duizeligheid, sufheid en lichte verwardheid, betrekkelijk frequent voor. Overgevoeligheidsreacties en bloedbeeldafwijkingen treden minder vaak op, maar kunnen wel een ernstig verloop hebben. Colitis als bijwerking is nauwelijks bekend, tot nu toe is dit twee keer beschreven.1 2
De Sectie Geneesmiddelenbewaking van de Inspectie voor de Gezondheidszorg ontving in de loop der jaren twee meldingen van colitis bij patiënten met epilepsie. Het betrof een 37-jarige man en een 41-jarige vrouw. Beiden kregen binnen een maand na het starten met carbamazepine 600 mg/dag koorts (39-40°C), lymfadenopathie, gegeneraliseerd exantheem en diarree. Omdat de diarree aanhield en bij beiden een ernstig karakter kreeg, werden de patiënten opgenomen. Bij een colonoscopie bleek er bij beide patiënten een ernstige colitis te bestaan. Bij de man traden tevens perforaties op, waarna een subtotale colectomie noodzakelijk bleek. De vrouw was, na staken van de carbamazepine, bij ontslag grotendeels hersteld. Bij geen van beiden paste het beeld bij colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. De vrouw had geen andere geneesmiddelen genomen, de man gebruikte tevens valproïnezuur 2 g/dag.
De voor een allergische reactie kenmerkende combinatie met exantheem, hoge koorts, en lymfadenopathie, alsmede de passende tijdsrelatie maken een causaal verband tussen het gebruik van carbamazepine en het optreden van colitis waarschijnlijk. Vermoedelijk is deze bijwerking zeer zeldzaam. De mogelijkheid dat carbamazepine colitis veroorzaakt, wordt nog niet vermeld in de productinformatie en evenmin in de meeste farmacotherapeutische handboeken. Desalniettemin moeten voorschrijvers bij een patiënt met ernstige diarree na het starten met carbamazepine, rekening houden met colitis.
<hr />
Literatuurreferenties
1. Mahajan L, Wyllie R, Goldblum J. Lymphocytic colitis in a pediatric patient: a possible adverse reaction to carbamazepine. Am J Gastroenterol 1997; 92: 2126-2127.
2. Anttila VJ, Valtonen M. Carbamazepine-induced eosinophilic colitis. Epilepsia 1992; 33: 119-121.
