Buprenorfine transdermaal (Transtec®), behandeling ernstige chronische pijn

Alle prikborden worden gepubliceerd onder medeverantwoordelijkheid van de redactiecommissie

In deze rubriek worden geneesmiddelen besproken, kort nadat ze in de handel zijn gebracht, of als er sprake is van een uitbreiding van de indicatie. De plaatsbepaling kan meestal slechts voorlopig zijn, omdat nog relatief weinig bekend is over de veiligheid en effectiviteit. Wanneer nieuwe gegevens daartoe aanleiding geven, komen wij op de eerste bespreking terug. 
  De pictogrammen betekenen: ++: een belangrijke uitbreiding van het farmacotherapeutische arsenaal, +: een nuttig geneesmiddel, +-: een middel met twijfelachtig nut, of een middel waarvan de waarde nog niet goed kan worden beoordeeld, -: een middel zonder toegevoegde waarde, --: een middel met extra risico's dat niets toevoegt aan de behandelmogelijkheden. 
  De prijzen zijn berekend aan de hand van de G-Standaard van de Z-Index van februari 2008, vergoedingsprijzen excl. BTW (€), tenzij anders wordt vermeld.

Pilwaardering: -

Buprenorfine transdermaal 
Transtec® (Grünenthal)
pleister met gereguleerde afgifte van 35, 52,5 en 70 µg/uur
behandeling ernstige chronische pijn

Transtec® is geregistreerd voor de behandeling van 'ernstige chronische pijn die niet reageert op een behandeling van niet-opioïde analgetica. Het middel is niet geschikt voor de behandeling van acute pijn.'1 

Werkingsmechanisme. Buprenorfine is een partiële opioïdeagonist op de µ-receptor met tevens een antagonistische werking op de kappa-receptor. Buprenorfine wordt gerekend tot de sterk werkende opioïden. Het middel kent een plafondeffect waardoor hoger doseren dan de standaarddosering niet zinvol is. Nadat de pleister voor het eerst is aangebracht duurt het 12-24 uur voordat de minimaal effectieve concentratie wordt bereikt. De pleister dient na uiterlijk 96 uur op regelmatige tijdstippen te worden vervangen, bijvoorbeeld tweemaal per week. 

Klinisch onderzoek. Er zijn geen gerandomiseerde dubbelblinde onderzoeken gepubliceerd waarin buprenorfine transdermaal is vergeleken met andere opioïden uit stap 2 of 3 van de WHO-pijnladder. Er is geen direct vergelijkend onderzoek gepubliceerd waarin buprenorfine transdermaal is vergeleken met fentanyl transdermaal. Wel zijn er vier gerandomiseerde en placebogecontroleerde onderzoeken verricht die echter diverse methodologische beperkingen hebben. Zo werd gebruik gemaakt van een open onderzoeksfase, zijn niet alle onderzoeken gepubliceerd, werd niet maximaal gedoseerd (max. 70 µg/uur) en mochten patiënten ook noodmedicatie (buprenorfine sublinguaal) gebruiken.2 Vanwege de methodologische tekortkomingen worden deze onderzoeken niet nader besproken. Uit deze onderzoeken werd geconcludeerd dat de werkzaamheid van buprenorfine transdermaal gering is.2 Het effect was in sommige onderzoeken niet groter dan placebo.2 

Bijwerkingen. Het is niet aangetoond dat er grote verschillen in bijwerkingen zijn tussen buprenorfine transdermaal en andere sterk werkende opioïden. In vergelijking met de fentanyl transdermaal treedt er bij buprenorfine transdermaal vaker erytheem op, maar dat is niet in direct vergelijkend onderzoek vastgesteld.2 Bij buprenorfine transdermaal treden minder vaak vertigo, obstipatie en misselijkheid op dan bij oraal morfine.

Contra-indicaties en interacties. In het algemeen gelden voor buprenorfine dezelfde contra-indicaties en waarschuwingen en voorzorgen als voor morfine en andere sterk werkende opioïden. Morfine oraal en fentanyl transdermaal hebben een bredere toepasbaarheid dan buprenorfine transdermaal en kunnen ook bij kinderen en adolescenten worden toegepast. Buprenorfine en fentanyl transdermaal kunnen zonder dosisaanpassing worden toegepast bij een gestoorde nierfunctie. Ten opzichte van buprenorfine oromucosaal is er geen groot verschil in toepasbaarheid. Buprenorfine is al in de handel als injectievloeistof en als oromucosale tablet en beide zijn bestemd voor de behandeling van acute pijn.