Achtergrond. Voor de behandeling van vasomotorische symptomen is hormonale suppletietherapie (HST) effectief, maar zelfs kortdurend gebruik kan ernstige bijwerkingen geven. Het gebruik van kruiden en plantaardige middelen ter bestrijding van vasomotorische klachten is sterk gestegen nadat deze bijwerkingen bekend zijn geworden. Slechts zeer weinig plantaardige producten zijn in wetenschappelijk onderzoek geëvalueerd. Dit vormde de aanleiding om het 'Herbal Alternatives for Menopause Trial' (HALT) op te zetten.1
Methode. In een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek bij 351 vrouwen zijn gedurende een jaar de effecten onderzocht van zwarte 'cohosh' (Cimicifuga racemosa ofwel zilverkaars, dagelijks 160 mg), combinatiepreparaten van plantaardige middelen zowel met als zonder soja vergeleken met HST (0,625 mg geconjugeerde oestrogenen met of zonder medroxyprogesteron) en placebo.1 Deelnemende vrouwen hadden dagelijks tenminste twee vasomotorische symptomen. Achtenveertig procent van de vrouwen was postmenopauzaal. De uitkomstmaten waren het aantal en de ernst van de vasomotorische symptomen (1=licht, 3=ernstig) en de uitkomsten op een gevalideerde vasomotorische klachtenlijst.
Resultaat. Er waren geen significante verschillen tussen de drie plantaardige middelen en placebo wat betreft aantal en ernst van de vasomotorische symptomen en de score op de klachtenlijst na drie, zes of twaalf maanden. Hetzelfde gold voor het gemiddelde verschil over de gehele onderzoeksperiode, behalve op één tijdstip: na 12 maanden was de ernst van de symptomen significant groter bij gebruik van combinatiepreparaten van plantaardige middelen én soja dan bij placebo. Het verschil tussen het aantal symptomen per dag bij de drie plantaardige behandelingen en placebo was op elk tijdstip <1 per dag. het gemiddelde verschil over de gehele onderzoeksperiode was <0,55 symptoom daarentegen tussen hst en placebo periode -4,06 wel significant. vrouwen die gebruikten rapporteerden significant vaker menstruatiestoornissen pijn in mammae.
Conclusie onderzoekers. Het gebruik van preparaten met Cimicifuga racemosa al dan niet in combinatie met andere plantaardige middelen lijkt weinig bij te dragen aan het verminderen van menopauzale symptomen.
Ge-Bu Plaatsbepaling
Tot nu toe zijn vijf gerandomiseerde en placebogecontroleerde onderzoeken met Cimicifuga racemosa gepubliceerd. Dit waren kortdurende (<12 weken) onderzoeken met geringe aantallen patiënten, waarvan er twee van cimicifuga racemosa een positief effect toonden op het aantal symptomen en drie geen verschil placebo vonden. de resultaten goed opgezette uitgevoerde halt-onderzoek tonen dat onderzoeksduur>12 weken dient te zijn om te achterhalen of de effecten zullen aanhouden. Vrouwen in de placebogroep ondervonden een afname van 30% van hun klachten, hetgeen wederom wijst op het gunstige natuurlijke beloop van de klachten.2
De effecten van plantaardige middelen worden beïnvloed door de dosering, extractiemethode, plantensoort en de gelijktijdige toediening van andere middelen. Vanwege deze mogelijke problemen hebben de HALT-onderzoekers gestandaardiseerde producten met Cimicifuga racemosa gebruikt.
Aangezien er sprake is van een sterk geselecteerde onderzoeksgroep van voornamelijk blanke vrouwen met een goede opleiding die veel klachten hadden, is niet zonder meer duidelijk of de resultaten gegeneraliseerd mogen worden naar alle vrouwen met vasomotorische klachten. De validiteit van het onderzoek is echter dermate groot dat de conclusie is dat preparaten met Cimicifuga racemosa niet effectief zijn bij het verminderen van matig-ernstige tot ernstige vasomotorische klachten. In Gebu 2007; 41: 7 is aandacht besteed aan bijwerkingen, zoals hepatotoxiciteit, van preparaten met Cimicifuga racemosa.
Het is evident dat de uitdrukking 'baat het niet dan schaadt het niet' niet opgaat voor preparaten met Cimicifuga racemosa: van deze preparaten is geen werkzaamheid aangetoond, terwijl zij wel ernstige bijwerkingen kunnen hebben. Voor deze preparaten is derhalve geen plaats bij de behandeling van menopauzale klachten.
Literatuurreferenties
- Newton KM, et al. Treatment of vasomotor symptoms of menopause with black cohosh, multibotanicals, soy, hormone therapy, or placebo. Ann Intern Med 2006; 145: 869-879.
- Mangione CM. A randomized trial of alternative medicines for vasomotor symptoms of menopause. Ann Intern Med 2006; 145: 924-925.
