Acamprosaat voor alcoholafhankelijkheid: een meta-analyse

Achtergrond. Acamprosaat (CampralÒ) is geregistreerd voor de behandeling van alcoholafhankelijkheid, als ondersteuning van psychosociale begeleiding aansluitend aan een initiële ontwenningskuur. De werkzaamheid van het middel bij terugvalpreventie is bescheiden (Gebu 2003; 37: 35-41). In de afgelopen jaren zijn diverse vergelijkende onderzoeken verschenen waarin de werkzaamheid van acamprosaat in het reduceren van hernieuwd alcoholgebruik of het verlengen van de duur van de abstinentie is vergeleken met placebo of andere middelen. In de Cochrane-bibliotheek verscheen recent een systematisch literatuuroverzicht en aansluitende meta-analyse, waarin ook de nieuwe onderzoeken over de werkzaamheid van acamprosaat zijn opgenomen.1

Methode. Onderzoekers zochten naar gerandomiseerde dubbelblinde onderzoeken waarin de werkzaamheid van acamprosaat werd vergeleken met placebo of een andere actieve behandeling. Primaire uitkomstmaten waren hernieuwd alcoholgebruik, cumulatieve duur van de abstinentie en bijwerkingen.

Resultaat. Er voldeden 27 onderzoeken met in totaal 7.715 patiënten aan de insluitcriteria. Dit waren 24 placebogecontroleerde onderzoeken (6.915 pat.) en drie vergelijkende onderzoeken met naltrexon (merkloos) (800 pat.). Alle patiënten kregen voorlichting en informatie (counseling) over hun aandoening. In 23 van de 24 onderzoeken hadden patiënten een complete detoxificatie ondergaan en waren bij de aanvang van het onderzoek ten minste drie dagen abstinent. De behandelduur liep uiteen van acht weken tot 12 maanden. In tien onderzoeken werden patiënten tot na de behandeling gevolgd (12 wk. tot 12 mnd.). De meeste onderzoeken zijn in Europa verricht.
De resultaten toonden dat het gebruik van acamprosaat in vergelijking met placebo leidde tot een significante vermindering van elk alcoholgebruik (absolute risicoreductie ARR 0,11, Number Needed to Treat NNT 9). Ook gaf acamprosaat een significante toename van de cumulatieve duur van de abstinentie in vergelijking met placebo (gem. verschil 11%). De meeste patiënten gingen echter tijdens de onderzoeksperiode weer drinken: 2.447 van 2.939 patiënten (83%) in de placebogroep tegenover 2.416 van 3.233 patiënten (72%) in de acamprosaatgroep. Op een aantal secundaire uitkomstmaten, zoals de serumconcentratie van gammaglutamyltransferase, was er geen verschil tussen acamprosaat en placebo. Diarree kwam wel significant vaker voor bij acamprosaat dan bij placebo (Number Needed to Harm NNH 9,1). In vergelijkende onderzoeken van acamprosaat en naltrexon waren er geen significante verschillen op de primaire en secundaire uitkomstmaten. Misselijkheid kwam wel vaker voor bij gebruik van naltrexon dan bij acamprosaat. Van de patiënten die werden gevolgd na beëindiging van de onderzoeken (10 ond., tot 12 mnd.), hadden acamprosaatgebruikers 9% minder kans terug te vallen tot (elk) alcoholgebruik dan placebogebruikers (relatieve risico RR 0,91 [0,87-0,96]).
In nadere analysen werd geen verschil in uitkomsten gezien tussen onderzoeken die door de industrie of door niet-commerciële organisaties waren gesponsord.

Conclusie onderzoekers. Acamprosaat blijkt een werkzame en veilige behandeling om abstinentie na detoxificatie bij alcoholafhankelijke patiënten te ondersteunen. Ofschoon de behandeleffecten beperkt zijn in omvang, moeten ze worden gezien tegen de achtergrond van het hoge risico op terugval bij alcoholisme en de beperkte therapeutische opties die op dit moment beschikbaar zijn.