25 medicijnen tegen te grote macht van de farmaceutische industrie

De invloed van de farmaceutische industrie is groot en beperkt zich niet alleen tot marketing. De recente gebeurtenissen rond toepassing van de selectieve serotonine-heropnameremmers bij kinderen (verhoogd risico van suïcidaliteit), de COX-2-remmers (verhoogde cardiovasculaire mortaliteit) en de statinen (verhoogd risico van rabdomyolyse) hebben laten zien dat een deel van de problemen voorkomen had kunnen worden, indien het toezicht op de industrie beter en onafhankelijker zou zijn georganiseerd. 

In Groot-Brittannië en de VS zijn parlementaire hoorzittingen gehouden over de invloed van de farmaceutische industrie op onderzoekers en controlerende instanties. Daar werd vastgesteld dat de farmaceutische industrie alle niveaus van de gezondheidszorg op onwenselijke wijze beïnvloedt, vanaf de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel tot de promotie ervan. Verkeerd opgezette klinische onderzoeken, het achterhouden van negatieve onderzoeksresultaten, de beïnvloeding van studenten, artsen in opleiding en opinieleiders, het verkeerd labellen van ernstige bijwerkingen (zoals suïcidaliteit bij SSRI's bij kinderen met depressie) het dreigen met juridische maatregelen bij negatieve kritiek, al deze zaken lijken geen incidenten meer. In Groot-Brittannië heeft een Lagerhuis-commissie aanbevelingen gedaan die ten dele door de regering zijn overgenomen.1 Het betreft onder meer het instellen van een register van klinische onderzoeken, het openbaar maken van alle gegevens die de industrie heeft over haar producten alsmede de beoordeling daarvan door de registratieautoriteiten, het beperken van de registratie van een nieuw geneesmiddel tot vijf jaar en een onafhankelijke doorlichting van de registratieautoriteit.

De SP heeft in haar publicatie 'Ongemakkelijke minnaars' van juni 2001 onder meer een beeld geschetst van de vele manieren waarop medisch wetenschappelijk onderzoek wordt gestuurd en gepleit voor maatregelen die dit onderzoek minder afhankelijk maken van de farmaceutische industrie.2 In navolging daarvan en als reactie op de in het buitenland en hier gevoerde discussie (onder meer ook parlementaire hoorzitting begin 2005) komt zij nu met 25 voorstellen tegen te grote macht van de farmaceutische industrie.3 Het is een helder leesbaar boekje, waarin de auteurs er blijk van geven goed inzicht te hebben in de onderliggende materie. De voorstellen gaan over de bevordering van de onafhankelijkheid van het onderzoek, de intensivering van het toezicht en de regulering van de marketing. Een deel van de voorstellen sluit aan bij voorstellen die ook in het Geneesmiddelenbulletin al eens zijn gedaan (onder meer Gebu 1996; 30: 63-70, Gebu 2005; 39: 121-129 en Gebu 2005; 39: 95-101). 

Met de publicatie van dit boekje wordt een bijdrage geleverd aan de noodzakelijke discussie over de bestaande invloed van de farmaceutische industrie en de mogelijke wijzigingen hierin. Op de achtergrond dreigt het onderwerp toch nog steeds een zaak te blijven van 'everybody's concern, nobody's responsibility' en dreigt de discussie te worden geobstrueerd door opmerkingen dat het slechts incidenten betreft.